Από: Αντιστράτηγο ε.α. Ιωάννη Κρασσά

«Ὁλόκληρη ἡ ἱστορία τοῦ κόσμου μπορεῖ νὰ συνοψισθεῖ στὸ γεγονός, ὅτι ὅταν ἔθνος εἶναι δυνατὸ δὲν εἶναι δίκαιο καὶ ὅταν θέλει νὰ εἶναι δίκαιο δὲν εἶναι πιὰ δυνατό». Ουίνστων Τσώρτσιλ [Winston Churchill (1874-1965)], Βρετανός Πρωθυπουργός (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1953).

Δύο Σημαντικές Συναντήσεις

Την 15^η Αυγούστου 2025, στο Άνκοραντζ[1] της Αλάσκας, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ (1946) συναντήθηκε επί εξάωρο, με τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλάδιμηρ Πούτιν (1952). Τρις ημέρες μετά, την 18^η Αυγούστου στο Λευκό Οίκο στην Ουάσιγκτον, ο Τραμπ, συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι (1978), παρουσία του Γερμανού Καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς (1955), του Γάλλου Πρόεδρου Εμανουέλ Μακρόν (1977), του Βρετανού Πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ (1962), της Ιταλίδος Πρωθυπουργού Τζόρτζιας Μελόνι (1977), του Φινλανδού Προέδρου Αλεξάντερ Στουμπ (1968), του Γενικού Γραμματέως του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε (1967) και της Προέδρου της Επιτροπής της ΕΕ, Ούρσουλας Φον Ντερ Λάϊεν (1958). Ο σκοπός αμφοτέρων των συναντήσεων αφορούσε το τερματισμό του πολέμου που ξεκίνησε την 24^η Φεβρουαρίου 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. 

Η Κατάσταση επί του Εδάφους

Η Ρωσία μετά από 3,5 χρόνια πολέμου (24 Φεβ 2022-22 Αυγ 2025), έχει καταλάβει Ουκρανικές περιοχές συνολικής εκτάσεως 115.400 χλμ², οι οποίες αντιστοιχούν στο 19% της συνολικής εκτάσεως της χώρας (603.628 χλμ²), όπως φαίνονται στο χάρτη και αναλύονται στο πίνακα.

Το Πρόβλημα

Για τη επίτευξη συμφωνίας ειρήνης θα πρέπει να επιλυθούν πολλά προβλήματα, εκ των οποίων τα πλέον ακανθώδη αφορούν:

1. Τις εδαφικές απαιτήσεις της Ρωσίας. Πέρα των περιοχών που ήδη κατέχει διεκδικεί επιπλέον το 15% της επαρχίας Ντονιέσκ του Ντομπάς που βρίσκεται υπό Ουκρανικό έλεγχο.
2. Τις Εγγυήσεις Ασφαλείας. Η Ουκρανία ζήτησε από τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές χώρες σειρά εγγυήσεων, για την αποτροπή του ενδεχομένου επαναλήψεως των εχθροπραξιών. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ληφθούν τα παρακάτω 4 ουσιώδη μέτρα:

1. Να αναπτυχθεί ειρηνευτική στρατιωτική δύναμη κατά μήκος των συνόρων.
2. Να υπογραφούν συμφωνίες αμυντικής συνδρομής από τα κράτη που συγκροτούν τη «Συμμαχία των Προθύμων[2]».
3. Να προβλεφθεί επαρκής εναέρια υποστήριξη της ειρηνευτικής στρατιωτικής δυνάμεως.
4. Να συνεχισθεί η οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας. 

Πολλά χαμόγελα, κανένα αποτέλεσμα

Οι δύο συναντήσεις μονοπώλησαν το ενδιαφέρον των ΜΜΕ, διαψεύδοντας όσους ισχυρίζονται ότι τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις. Οι ηγέτες των εμπολέμων χωρών και οι λοιποί που συμμετείχαν στις συναντήσεις επιθυμούν ειλικρινώς τη κατάπαυση των εχθροπραξιών, αλλά διατηρούν διαφορετική άποψη υπό τους όρους που θα υλοποιηθεί. Το πλεονέκτημα της Ρωσίας μπορεί να συνοψισθεί στο τρίπτυχο « Ένας ηγέτης, μία φωνή, μια ομάδα», το αντίθετο του οποίου «Πολλοί ηγέτες, πολλές φωνές, πολλές ομάδες» συνιστά το βασικό μειονέκτημα των Ευρωπαϊκών χωρών. Ότι διαδραματίσθηκε στην Αλάσκα και την Ουάσιγκτον έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν και θα επαναληφθεί στο μέλλον, γιατί η προσφυγή στη βία είναι σύμφυτη της ανθρώπινης φύσεως. 

Οι ΗΠΑ.

Υπάρχει μία τριγωνική σχέση μεταξύ των τριών προέδρων, στην οποία ο Τραμπ διαδραματίζει ρόλο μεσολαβητού, εγγυητού και τιμωρού συγχρόνως. Η προτίμηση του προς τον Πούτιν είναι πασίδηλος. Σύμφωνα με τον Βρετανό καθηγητή Μάϊκλ Κλάρκ (Michael Clarke)[3], «Ο Πούτιν κυριαρχεί επί του Τραμπ, διανοητικά, πολιτικά και ηθικά. Μετά από κάθε συνάντηση, ο Αμερικανός Πρόεδρος ταυτίζεται με τις απόψεις του Ρώσου ομολόγου του». Στην Αλάσκα έδειξαν να απολαμβάνουν το συμβολισμό και τη μεγαλοπρέπεια της όλης εκδηλώσεως. Από την άλλη ο Αμερικανός Πρόεδρος αντιμετωπίζει το Ζελένσκι σαν υπάλληλό του εξαρτώμενο πλήρως απ’ αυτόν. Η ουσία της επιχειρηματολογίας του μπορεί να συνοψισθεί σε δύο παροιμιώδεις φράσεις. Προς μεν το Πούτιν: «Οποίος ζητάει τα πολλά, μπορεί να τα χάσει όλα». Προς δε το Ζελένσκι: «Τίποτα ποτέ δεν είναι τόσο άσχημο, που να μην μπορεί να γίνει χειρότερο». 

Η Ρωσία

Ο Πούτιν μετά τη συνάντηση της Αλάσκας δήλωσε: «Για να καταστεί η διευθέτηση διαρκής και μακροχρόνια θα πρέπει να εξαλείψουμε την κύρια αιτία και να λάβουμε υπόψη όλες τις νόμιμες ανησυχίες της Ρωσίας». Ο Πούτιν θεωρεί την Ουκρανία μη νόμιμη χώρα και αμφισβητεί ότι ο Ζελένσκι μπορεί να ασκεί τα καθήκοντα του προέδρου της χώρας, διότι δεν έχει ανανεωθεί η λαϊκή ετυμηγορία στο πρόσωπό του. Δεν επιθυμεί ως ομοτράπεζο ένα απονομιμοποιημένο πρόεδρο, μιας ανύπαρκτης χώρας. Αυτό σημαίνει τον ακρωτηριασμό της Ουκρανίας και τη μετατροπή σε κράτος περιορισμένων κυριαρχικών δικαιωμάτων. Όσον αφορά τη μέθοδο των διαπραγματεύσεων ακολουθεί πιστά το Δόγμα[4] του επί 28 χρόνια (1957-1985) Υπουργού Εξωτερικών της Σοβιετικής Ενώσεως Αντρέι Γκρομύκο[5] (1909-1989), το οποίο συνοψίζεται σε τρις λέξεις «Όχι σε Όλα». Το Ρωσικό δόγμα διεξαγωγής των πολέμων το οποίο διατηρείται από τη σοβιετική εποχή προβλέπει: «Η επίθεση συνιστά το θεμελιώδη τύπο των στρατιωτικών επιχειρήσεων με σκοπό την ολοκληρωτική εκμηδένιση του εχθρού [Boris Milovidov Heritage (Κληρονομιά Μπόρις Μιλοβίντοφ)]». Ο Πούτιν έχει υιοθετήσει πλήρως ότι πρέπει όχι απλώς να νικήσει στρατιωτικά τον εχθρό, αλλά να τον εκμηδενίσει.

Η Ουκρανία

Η σύρραξη θα τερματισθεί, όταν η Ουκρανία δεν θα είναι σε θέση να συνεχίσει να μάχεται λόγω ελλείψεως μέσων, προσωπικού, ψυχικών δυνάμεων και θελήσεως. Τότε θα ζητήσει συνθηκολόγηση και θα υποταχθεί στις απαιτήσεις του νικητού. Προς το παρόν οι Ουκρανοί συνεχίζουν όχι μόνο να μάχονται, αλλά έχουν αυξήσει τη παραγωγή της αμυντικής τους βιομηχανίας. Υπάρχει επίσης το ενδεχόμενο η Ρωσία να δυσκολευθεί να συνεχίσει τις πολεμικές επιχειρήσεις και να προσφέρει δελεαστικούς όρους ειρήνης. Το Φεβρουάριο του 1989, η Σοβιετική Ένωση αποσύρθηκε από το Αφγανιστάν μετά από 10 χρόνια πολέμου, μη δυνάμενη να συνεχίσει να υποστηρίζει το πόλεμο[6]. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση

Στις 18 Αυγούστου 2025  στο Λευκό Οίκο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναγνώρισαν τον ηγεμονικό ρόλο του Τραμπ και επιβεβαίωσαν την υποστήριξή τους προς το Ζελένσκι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανάγκη της στρατιωτικής υποστηρίξεως των ΗΠΑ, η οποία διαθέτει:

1. Τα περισσότερα πυρηνικά όπλα μετά τη Ρωσία.
2. Τους περισσότερους δορυφόρους σε τροχιά πέριξ της υδρογείου. Κατάλογος Χωρών που Διαθέτουν Στρατιωτικούς Δορυφόρους
3. Το μεγαλύτερο στόλο στρατιωτικών μεταφορικών αεροσκαφών.
4. Το μεγαλύτερο αριθμό αεροπλανοφόρων.

Η Φυσιογνωμία των Πρωταγωνιστών

Ο Ιούλιος Κάισαρ[7] (100-44 π.Χ) είπε: «Ἀπὸ τὴ φύση του ὁ ἄνθρωπος αὐτὸ ποὺ θέλει, αὐτὸ πιστεύει (Φύσει γὰρ ἄνθρωπος, ὁ βούλεται, τοῦτο καὶ οἴεται)». Όλοι οι άνθρωποι αναλόγως των οικογενειακών καταβολών, του τόπου καταγωγής, των πιστεύω τους, των πολιτικών τους προτιμήσεων, των αρχών, των εμπειριών και των γνώσεων τους, διαμορφώνουν την προσωπική τους αντίληψη επί των πάντων, την οποία θεωρούν ως την «απόλυτη αλήθεια». Ειδικά για τους ασκούντες κάθε μορφή εξουσίας η «αλήθεια τους» επηρεάζει ολόκληρους λαούς και χώρες. Για μια μερίδα του κόσμου ο Πούτιν είναι ένας χαρισματικός ηγέτης και για πολλούς άλλους ένας αδίστακτος δικτάτορας. Πολλοί θεωρούν το Ζελένσκι ότι υποδύεται το Πρόεδρο της χώρας και άλλοι ότι απέδειξε ότι έχει το θάρρος να αντιμετωπίσει τα «θηρία».

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει φέρει τα πάνω κάτω στις διεθνείς σχέσεις. Έχει δεχθεί μεγάλη κριτική, για τις αποφάσεις του, τις δηλώσεις του και τη συμπεριφορά του. Διαθέτει υψηλή αυτοπεποίθηση, αμφιβάλλει για τις ικανότητες των άλλων, δεν ακούει τις εισηγήσεις των ειδικών, εμπιστεύεται το ένστικτό και την διαίσθησή του. Η προτίμηση που του έδειξε η πλειοψηφία των Αμερικανών ψηφοφόρων δείχνει την επιδοκιμασία στη προσωπικότητά του.

Ο Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν αισθάνεται ηγέτης τόσο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (1721-1917), όσο και της Σοβιετικής Ενώσεως (1922-1991). Το όραμά του είναι η δημιουργία μιας πανίσχυρης Ρωσίας, που θα συνδυάζει τα θετικά στοιχεία των δύο παραπάνω περιόδων και έχει ευθυγραμμίσει όλους τους Ρώσους στην πραγμάτωσή του. Η KGB [Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti (Επιτροπή Κρατικής Ασφάλειας) και οι πολεμικές τέχνες επηρέασαν σημαντικά τον χαρακτήρα του. Πιστεύει στη ισχύ, στη συστηματική εργασία, στην απόλυτη πειθαρχία, την άνευ όρων υπακοή, αποστρέφεται τη κριτική και την αμφισβήτηση στις αποφάσεις του.

Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Την 25^η Φεβρουαρίου 2022, όταν οι Ρωσικές δυνάμεις βρισκόντουσαν στα περίχωρα του Κιέβου, οι Αμερικάνοι πρότειναν στο Ζελένσκι να τον φυγαδεύσουν από την Ουκρανία. Η απάντησή του από τους βομβαρδιζόμενους δρόμους Κιέβου ήταν, «Χρειάζομαι όπλα, όχι μεταφορά». Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησε ότι το πεπρωμένο του τον κατεύθυνε να συσπειρώσει τους συμπατριώτες του σε έναν σκληρό πόλεμο για υπεράσπιση της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας και της τιμής της χώρας του. Πεισματάρης, γενναίος, στοχαστικός, έχοντας το γνώθι σ’ εαυτόν, έχει κατορθώσει μέχρι στιγμής η χώρα του να αμύνεται επιτυχώς επί 3,5 χρόνια κατά του Ρωσικού στρατού, όταν αρκετοί τον είχαν τελειωμένο σε μονοψήφιο αριθμό ημερών. Ταυτοχρόνως έχει πείσει τους περισσότερους ευρωπαίους ηγέτες, ότι αξίζει την υποστήριξή τους. Σαφώς δεν διαθέτει την ισχύ και τα μέσα του Τραμπ και του Πούτιν, οι ικανοί ηγέτες ωστόσο αναδεικνύονται στα δύσκολα.

 Άπαντες θα κριθούν για τα πεπραγμένα τους από την αδέκαστη ιστορική κρίση, αλλά μέχρι να συμβεί αυτό θα ζούμε με την αγωνία «για το τι θα μας ξημερώσει».

Διαπιστώσεις- Συμπεράσματα

Πολυάριθμοι αναλυτές προσπάθησαν να καλύψουν όλες τις οπτικές με τις οποίες μπορεί κάποιος να προσεγγίσει τις δύο συναντήσεις. Τα αποτελέσματα τους υπήρξαν πενιχρά για την υπόθεση της ειρήνης, αλλά θετικά για το Πούτιν.

Άλλο είναι να παρακολουθείς το πόλεμο και άλλο να τον βιώνεις. Ανάμεσα στους αντιμαχόμενους άτομα καθημερινά στερούνται τη ζωή τους, ή τραυματίζονται. Οι στρατιωτικοί κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, ενώ οι πολίτες αποτελούν τις εκ προθέσεως, ή τις ακούσιες παράπλευρες απώλειες. Η οδύνη του θανάτου είναι ίδια για όλους και η καθεμία και ο καθένας έχουν δικαίωμα να επιλέγουν πως να διαθέτουν τη ζωή τους. Από την αρχή της ιστορίας οι άνθρωποι θυσιάζονται, ή αφαιρούν ζωές για πολλούς και διάφορους λόγους. Οι περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν ποτισθεί με άφθονο αίμα και δεν φαίνεται να υπάρχει προοπτική να αλλάξει.

Ο ιστορικός ρεαλισμός έχει δείξει ότι η ισχύς και όχι το δίκαιο δίδει στα έθνη εκείνο το οποίο δικαιούνται να λάβουν. Αυτό αποδεικνύεται άλλωστε από την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών παγκοσμίως, οι οποίες το 2025 ανήλθαν σε 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια αυξημένες κατά 9,4 σε σχέση με το 2024[8]. Στις τρις πρώτες θέσεις βρίσκονται οι ΗΠΑ (997 δις δολ.), η Κίνα (314 δις δολ.) και η Ρωσία (149 δις δολ.).

Παρά την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας και των επιστημών, η ουσία των διπλωματικών σχέσεων παραμένει αμετάβλητη δια μέσου των αιώνων. Η ειρήνη μεταξύ των λαών καθορίζεται από τη στρατιωτική ισχύ, του τρόπου ασκήσεως της εξουσίας και των επάθλων των νικητών των πολεμικών συρράξεων. Η φυλετική συνείδηση είναι ασυγκρίτως ισχυρότερη από τη πανανθρώπινη, ενώ η ευαισθησία στην απώλεια και το πόνο αποδεικνύεται επιλεκτική.

Μια συνάντηση Πούτιν-Ζελένσκι δύσκολα μπορεί να πραγματοποιηθεί. Θα συμβεί όταν ότι η Ρωσία αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα στη διεξαγωγή του πολέμου. Η εκτίμηση μου είναι ότι ο πόλεμος θα εξακολουθήσει με μεγαλύτερη ένταση επί πολύ χρόνο ακόμη.

Αντιστράτηγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

Αύγουστος 2025

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Το Άνκορεϊτζ (Anchorage σημαίνει αγκυροβόλιο) είναι ενοποιημένη πόλη-κομητεία στην Αλάσκα των ΗΠΑ. Σύμφωνα με την απογραφή του 2010 έχει 291.826 κατοίκους. Είναι η μεγαλύτερη πόλη της Αλάσκας και συγκεντρώνει το 40% του πληθυσμού της πολιτείας Η συνάντηση των Πούτιν και Τραμπ πραγματοποιήθηκε στην υπάρχουσα Στρατιωτική Βάση Elmendorf–Richardson των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ.

Το Άνκορεϊτζ.

[2] Η «Συμμαχία των Προθύμων» αποτελεί μια πρωτοβουλία ευρωπαϊκών χωρών που επιδιώκουν την ενίσχυση της υποστήριξης προς την Ουκρανία. Στην συμμαχία συμμετέχουν: Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Πολωνία, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία.

[3] Ο καθηγητής Michael Clarke (Μάϊκλ Κλαρκ) από το 2007 έως το 2015, ήταν Γενικός Διευθυντής του Royal United Service Institute [RUSI Βασιλικό Ινστιτούτο Ενοποιημένων Υπηρεσιών), που ιδρύθηκε το 1831 από τον Δούκα του Γουέλινγτον (1769-1852). Είναι Επισκέπτης Καθηγητής στο King's College London [KCL (Βασιλικό Κολλέγιο του Λονδίνου)], έχει διατελέσει Καθηγητής Αμυντικών Σπουδών στο KCL από το 1995 έως το 2007 και είναι ιδρυτής του Κέντρου Αμυντικών Σπουδών. Είναι Αναλυτής Άμυνας και Ασφάλειας στο Βρετανικό τηλεοπτικό σταθμό Sky News.

Ο καθηγητής Michael Clarke.

[4] Το Δόγμα Γκρομύκο προβλέπει: «Μόλις ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, μην κάνετε πίσω ούτε στο ελάχιστο. Οι συνομιλητές σας θα καταλήξουν να σας δώσουν ένα κλάσμα από αυτό που ζητήσατε. Αλλά ακόμη και τότε, μην υπογράψετε πιέστε για περισσότερα και θα τα δεχτούν. Όταν έχετε πάρει τα μισά ή τα δύο τρίτα από αυτά που δεν σας ανήκαν, τότε μπορείτε να θεωρείτε τον εαυτό σας διπλωμάτη» Εφημερίδα καθημερινή 28 Αυγ 2025, Άρθρο Σταύρου Τζήμα».

[5] Ο Αντρέι Αντρέγιεβιτς Γκρομίκο (1909-1989) ήταν Λευκορώσος και Σοβιετικός πολιτικός και διπλωμάτης. Διετέλεσε Υπουργός εξωτερικών της ΕΣΣΔ κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια το Ψυχρού Πολέμου (1957-1985) και διαδραμάτισε καίριο και σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια διπλωματία του 20^ου αιώνος. Υπηρέτησε υπό τους σοβιετικούς ηγέτες, Ιωσήφ Στάλιν (1878-1953), Νικίτα Χρουστσόφ (1894-1971), Λεονίντ Μπρέζνιεφ (1906-1982), Γιούρι Αντρόποφ (1914-1982) και Κονσταντίν Τσερνιένκο (1911-1985).

Ο Αντρέι  Γκρομίκο.

[6] Ο Σοβιετικός Πόλεμος στο Αφγανιστάν διεξήχθη από τον Δεκέμβριο του 1979 έως τον Φεβρουάριο του 1989, όταν η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στο Αφγανιστάν για να υποστηρίξει την κομμουνιστική κυβέρνηση της χώρας εναντίον των Ισλαμιστικών αντάρτικων ομάδων των Μουζαχεντί.  Ο πόλεμος υπήρξε μια μακροχρόνια, δαπανηρή σύγκρουση και έληξε με την αποχώρηση των στρατευμάτων της, συμβάλλοντας στην οικονομική και πολιτική αποδυνάμωση της ΕΣΣΔ. 

[7] Ο Ιούλιος Καίσαρ (100-44 π.Χ.) υπήρξε στρατιωτικός, πολιτικός, ρήτορας και συγγραφέας. Θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες ιστορικές μορφές, διότι οικοδόμησε το μεγαλείο της Ρώμης και συνέβαλλε αποφασιστικά στη πορεία του Ελληνορωμαϊκού κόσμου. Έχουν διασωθεί τα 7 πρώτα βιβλία του από τα «Σχόλια περί του Γαλατικού Πολέμου», και τα « Σχόλια περί του Εμφυλίου Πολέμου». Την 15^η Μαρτίου του 44 π.Χ., δολοφονήθηκε μέσα στο Καπιτώλιο από μία ομάδα συνωμοτών.

 Ο Ιούλιος Καίσαρ.

[8] Κατάλογος Χωρών με τις Υψηλότερες Αμυντικές δαπάνες (List of countries with highest military expenditures)

ΤΕΛΟΣ